คลี่ม่านแดนนธยา...

คลี่ม่านแดนสนธยา ผ่าอาณาจักรสองพันล้าน ; สสส. ในระยะเปลี่ยนผ่าน...

ยุคก่อนพูดถึงแดนสนธยา ในจินตภาพของ องค์กรที่ลึกลับ ซับซ้อน ซ่อนเงื่อน มีพฤติกรรมเกาะเกี่ยวเหนียวแน่น เฉพาะกลุ่มพวกตน จนมีลักษณะเป็นอาณาจักรลี้ลับ ที่มืดมัว มองจากภายนอก เห็นได้ไม่ชัดนัก ว่าคนในองค์กรนั้นทำอะไรอยู่ข้างใน ไม่เป็นที่ประจักษ์ เสมือนหนึ่งแดนสนธยา ก็คือ อสมท. นั้น
ในยุคปัจจุบัน มีหน่วยงาน กลไก องค์กรอีกหลายแห่งที่บริหารงานภายหลังม่านหนา บาง ที่ขวางกั้นระหว่างการดำเนินกิจกรรมภายในหน่วยงานหรือองค์กรนั้น กับ การจับตา เฝ้ามองของประชาชน พลเมืองที่มีสำนึกรับผิดชอบต่อสาธารณะ
สสส. หรือ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ ก็คือหนึ่งในจำนวนนั้น
จะด้วยลักษณะการจัดตั้งองค์กร ที่มีลักษณะพิเศษ ไม่เหมือนใคร และไม่มีใครเหมือน คือ มีลักษณะเป็นหน่วยงานของรัฐที่มิใช่ส่วนราชการ หรือรัฐวิสาหกิจ จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ พ.ศ.2544 อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของนายกรัฐมนตรี มีรายได้จากภาษีสรรพสามิตยาสูบและสุรา ในขณะเดียวกันก็มีพันธกิจในทางตรงข้ามกับแหล่งที่มาของรายได้ คือ มีการณรงค์ให้คนลด ละ เลิก เหล้า บุหรี่
ภายใต้วิสัยทัศน์ที่คัดง้างแนวทางการบริหารจัดการด้านสุขภาพอนามัยเดิม ที่เน้นความหมายของการดูแลสุขภาพอนามัยของประชาชน ในเรื่องโรคภัยไข้เจ็บ คืออาการทางกายภาพเป็นหลัก แต่ สสส.มีวิสัยทัศน์ในทิศทาง แนวทางใหม่ ที่ขยายบริบทการดูแลทางกายภาพ มาเป็นการสร้างวาทกรรมใหม่คือ “สุขภาวะ” ในความหมายของภาวะองค์รวม ของ สุขภาพกาย ใจ จิต วิญญาณหรือปัญญา และชุมชนหรือสังคม ล้วนนำสู่ “คนไทยมีสุขภาวะอย่างยั่งยืน”
ด้วยความพิเศษขององค์กรที่มีที่มา ลักษณะ แนวคิด ที่สลับซับซ้อนเช่นนี้ จึงอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนที่เข้ามารับผิดชอบองค์กรนี้ในระดับบริหารเกือบทุกลำดับชั้นนั้น ก็คือ คุณหมอ ทั้งหลายนั่นเอง
คุณหมอที่ถือได้ว่าเป็นบุคลากรสำคัญชั้นหัวกระทิของสังคมไทย ที่มีความเก่ง เป็นเลิศมาทั้งชีวิต เมื่อมารวมกันในองค์กรที่มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน จึงยิ่งมีความเชื่อมั่นในตนเองว่าตนเองรอบรู้และเชี่ยวชาญในทุกเรื่อง เพราะ สสส.มีขอบเขตการดำเนินงานที่กว้างขวาง มีหน่วยงานภายในถึง ๙ สำนัก กับ ๑๓ แผนงานยุทธศาสตร์สำคัญ ซึ่งต้องการผู้บริหารที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน แต่การบริหาร การตัดสินใจเฉพาะเรื่อง เฉพาะทาง เช่น ด้านการพัฒนาชุมชนท้อถิ่น การสื่อสารสาธารณะ การจัดการเรียนรู้ เป็นต้น
การนำองค์กรที่มีลักษณะพิเศษ ด้วยคนกลุ่มพิเศษ ในภารกิจพิเศษ โดยขาดสติยั้งคิดในการเปิดเผย อย่างโปร่งใส จึงทำให้ สสส. หลุดเข้าไปอยู่ใน “แดนสนธยา” อย่างไม่รู้ตัว แปลกแยกจากสังคม สาธารณะไปเรื่อยๆ
สสส. ที่ถูกทำให้เป็นโลกส่วนตัวของคุณหมอทั้งหลาย เสมือนเกาะที่ไร้รากยึดเหนี่ยวจึงไหลเรื่อยไปตามกระแสน้ำเชี่ยวของการพัฒนาตามนโยบายรัฐที่ครอบงำโดย กลุ่มทุนการเมืองและกระแสโลกาภิวัตน์ อย่างมิอาจเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชนได้อย่างที่ควรจะเป็น
การเปลี่ยนแปลงใดๆ ภายในองค์กรของ สสส.ในร่มเงามืดครึ้มของความเป็นดินแดนสนธยา จึงนำมาซึ่งความไม่โปร่งใส และขัดกับหลักธรรมาภิบาล
โดยเฉพาะกระบวนการคัดสรรผู้บริหารหมายเลข ๑ ขององค์กรที่มีอายุสมัยละ ๔ ปีในตำแหน่ง ซึ่งหากย้อนหลังไป ๔ ปีที่แล้ว ผู้บริหารเบอร์ ๑ สมัยแรกมุดน้ำดำดินเข้าสู่เก้าอี้เดิมในสมัยที่สองอย่างชนิดที่ทุกคนไม่ทันกระพริบตา แม้ผู้สมัครแข่งขันท่านหนึ่งต้องมึนงงอย่างยิ่งที่ตัวเขาในฐานะผู้สมัครเข้ารับการคัดสรร ไม่มีโอกาสแม้การเรียกไปสัมภาษณ์หรือแสดงวิสัยทัศน์ใดๆ ทั้งสิ้น
และความแปลกพิสดารของการคัดสรรครั้งใหม่ก็หวนกลับมาอีกครั้งในเดือนที่ผ่านมา มีประกาศเล็กๆเพียงสองสามบรรทัดบนหน้าแรกของเว็บไซต์อย่างเป็นทางการของ สสส.เหมือนจงใจไม่ให้เป็นที่สังเกตเห็นของผู้คน ไม่มีรายละเอียดกระบวนการสรรหา ไม่มีรายชื่อกรรมการสรรหา ไม่มีกำหนดเวลา ไม่มีรายชื่อผู้สมัคร ไม่มีการเปิดเผยอย่างโปร่งใส
ทำให้ผู้เฝ้าจับตาดูด้วยใจระทึก อดนึกไม่ได้ว่ากระบวนการคัดสรรที่แสนจะลึกลับนี้ ทำเสมือนหนึ่งว่ามีการ “วางตัว” คนในหมู่หมอๆของ สสส.ไว้แล้ว
มิหนำซ้ำยังมีกระบวนการพิสดารที่สำนักงานจะต้อนผู้สมัครทั้งหมดไปเก็บตัวที่สามพรานในวันที่ ๑๑-๑๒ กันยายนนี้ เพื่อปฐมนิเทศผู้สมัคร ซึ่งเป็นผู้สมัครในตำแหน่งสูงสุดคือหมายเลข ๑ ขององค์กรซึ่งต้องเป็นประธานเจ้าหน้าที่บริหารสำนักงาน ต้องมาเป็นหัวหน้าเจ้าหน้าที่สำนักงานที่จะอบรมผู้สมัครนี้ เป็นงูกินหาง แต่อีกนัยหนึ่งมองได้ว่าองค์กรปิดจากแดนสนธยานี้ มีความพยายามจะเข้าครอบงำผู้ที่จะมาเป็น ผู้บริหารคนใหม่ โดยเริ่มกระทำการตั้งแต่ยังเป็นผู้สมัคร
ทำไม สสส.ในฐานะองค์กรสำคัญเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนทั้งประเทศ และบริหารจัดการองค์กรด้วยบุคลากรระดับมันสมองที่มีคุณภาพ จึงกระทำการในแง่มุมที่ส่อเสี่ยงหมิ่นเหม่ต่อคุณธรรม และธรรมาภิบาลของการบริหารองค์กรสาธารณประโยชน์เช่นนี้
ทำไม สสส. จึงฝังตนเองไว้ในม่านหมอกควันแห่งแดนสนธยาที่มัวซัวเช่นนี้ ไม่สร้างความโปร่งใสในกระบวนการบริหารจัดการให้เป็นที่ประจักษ์
ทำไม ? ทำไม ? และ ทำไม ?
ต้องติดตามตอนต่อไป เมื่อผ่าอาณาจักรของหมอๆ ก็พบเดิมพันงบประมาณกว่าปีละสองพันล้านที่ต้องผ่าทางเดินของงบประมาณเหล่านี้ว่าจะนำไปสนองตอบต่อใคร ? ในภารกิจใด ?
โปรดติดตามตอนต่อไป (เพราะยังไม่จบข่าว ! )